چند روزی است که شیوع ویروس کرونا، قدرت و تأثیرات آن بر اوضاع کشورهای درگیر و جوانب مختلف زندگی مردم، بحث داغ همه محافل بوده و به تبع آن در ایران نیز این ویروس در حال جولان بوده و افکار عمومی را درگیر خود کرده است؛ اما آیا بهراستی این ویروس چنان که مینماید، خطرناک است و یا اینکه تأثیر شایعات و بزرگنماییهاست که کرونا را قدرتمند و کشنده جلوه میدهد؟
به گزارش تبلیغات نیوز، در این میان برای بررسی دقیقتر و واکاوی موضوع، توجه به تأثیر فضای مجازی و شایعات و شاید وجود موقعیت بهرهگیری از این ابزار برای بهرهبرداری شخصی و نتیجهگیری جهتیافته برای شخص یا نهاد یا جریانی خاص در داخل یا خارج کشور، مبحثی مهم و قابل تأمل بوده که توجه به آن و چارهاندیشی و روشنگری عامه مردم از نظر مراجع ذیربط و مسئولان مربوط دور نبوده و نیست. در همین راستا نقش اندیشمندان و متخصصان رسانه و فضای مجازی در راستای دفاع آگاهانه و صحیح، نقشی مهم، حیاتی و گرهگشاست.
فائزه تقیپور دکتری علوم ارتباطات اجتماعی و رسانه و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان) از اندیشمندان و محققان این حوزه است که درباره تأثیر فضای مجازی و شایعات بر میزان تأثیرگذاری و تلفات ناشی از شیوع این ویروس با خبرنگار آنا به گفتگو نشسته است که در ادامه مشروح این گفتگو را میخوانیم.
کرونا چیست؟ آیا یک پیام اجتماعی است یا یک ویروس؟
تقیپور: کرونا نوعی ویروس با مشخصههای بزرگتر نسبت به آنفلوآنزاست که ترس، نگرانی و اضطراب تشدیدکننده آن بوده و مقابله و کنترل آن قبل از ترس و انتقال پیامهای ناقص و نصفهونیمه خوانده شده نیاز به آگاهیبخشی و پیشگیری دارد؛ بنابراین در شرایط بحرانی و غلبه ترس و نگرانی و تشدید اضطراب حاصل از اپیدمی، غالباً مقابله با آن بسیار سخت و در مواردی حتی غیرممکن است.
نقش فضای مجازی در پروراندن کاذب این معضل را چگونه ارزیابی میکنید؟
تقیپور: در شرایط کنونی ویروس کرونا به فضای مجازی رخنه کرده است. در تبلیغات فضای مجازی گونهای تبلیغ است که اصطلاحاً به آن پیامهای ویروسی یا تبلیغات ویروسی گفته میشود، یعنی پیامهایی که بدون اطمینان به صحت یا نادرستی آنها به هر شکلی منتقل میشوند و کاملاً قابل انتقال است و از آنجایی که شاخصهای اصلی پیامهای جذاب و قابل انتقال یعنی مبهمبودن و ترسناکبودن را با خود دارد- البته ترسی که بهواسطه ناآگاهی بهوجود میآید- اکنون خبرهای مربوط به ویروس کرونا به شکل پیامهای ویروسی منتقل میشوند و این شروع یک موج خبری سریع و پر از هیجان است. دو چیزی که برای مخاطب بسیار جذاب و سرگرمکننده است؛ سرعت دریافت و انتقال پیام از یکسو و از سوی دیگر هیجانی که به همراه دارد.
آیا وجود همین سرعت و هیجان باعث ترویج شایعات میشود؟
تقیپور: این عوامل شایعه را تشدید میکند؛ اما علت اصلی ترویج شایعه را از فرمول «شیبوتانی» میتوان شناخت. وقتی ابهام در زمینه یک موضوع خاص بالا و اهمیت زیادی نیز در همان موضوع خاص وجود داشته باشد، شایعه شکل میگیرد. مطابق این فرمول ژاپنی، ابهام ضرب در اهمیت موضوع موجب شکلگیری شایعه میشود و هرچه شدت این دو خصیصه بالاتر برود، شایعه بزرگتر خواهد بود و متأسفانه اکنون در جامعه ما جنبههای ناشناخته موضوع کرونا بالاست و معمولاً در شرایط بحرانی اکثر مردم به جای خواندن و مطالعهکردن و کسب اطلاعات، بیشتر به شنیدهها بسنده و استناد میکنند، غافل از اینکه شنیدهها ناقص است و هرکس آن بخشی از اطلاعات خود را که به نظر خودش جذابتر است، منتقل میکند.
جایگاه اهمیت موضوع چیست؟
تقیپور: این موضوع در افکار عمومی اهمیت بالایی دارد و وقتی که یک موضوع همه جامعه را درگیر کند و هیچکس نتواند درباره آن احساس امنیت یا جدایی کند، اهمیت آن موضوع اوج میگیرد. مثال عینی اینکه الان هیچکس نمیتواند ادعا کند من از کرونا در امان هستم، پس اتفاقی که میافتد این است که همه در هر طبقه یا موقعیت اجتماعی که باشند، درگیر هستند و چیزی که شناخت و دانشی به آن ندارند، تهدیدشان میکند و به این ترتیب اهمیت موضوع بالا میرود.
یعنی بحث کرونا، اکنون یک شایعه است یا واقعیتی است تبدیلشده به شایعه؟
تقیپور: با وجود میل باطنی همه، ویروس کرونا وجود دارد و سلامتی انسانها را با تهدید مواجه کرده است؛ اما به دلیل اطلاعات کم بین توده مردم، این بحران بهعنوان مرکز عمل کرده و شایعه در اطراف آن ساخته میشود. شبکههای اجتماعی نیز بستری برای تولید شایعه در حاشیه موضوع کرونا ایجاد کرده و خیلی از مطالبی که نوشته شده و در گروهها تولید میشود، تحلیل علمی دقیقی نیست و فردی که این مطلب را نوشته است، گاه به هیچ منبع یا مرجع دقیقی مراجعه یا استناد نکرده و بیشتر دلنوشته یا تفسیرهای شخصی است؛ اما متأسفانه این مطلب، خیلی سریع و به شکل پیام ویروسی منتقل میشود.
چرا امکان رشد شایعه در فضای مجازی بیشتر است؟
تقیپور: پیشتر در رسانهها، مخاطب رسانه داشتیم و رسانه، پیامها را به شکلهای مختلفی به مخاطب منتقل میکرد و در بدنه این رسانهها، برای مدیریت خبر، دروازهبانی داشتیم. یعنی توسط مدیر سیستم خبری، همه چیز کنترل میشد؛ اما در رسانههای اجتماعی و فضای مجازی به جای مخاطب، کاربر داریم. در فضای مجازی دروازهبانی خبر نداریم؛ بلکه دیدهبانی خبر داریم. دیدهبانی خبر و اطلاعات توسط کاربر انجام میشود. کاربرها برای تولید و انتخاب خبر، خودشان تصمیم میگیرند و خودشان منتقل میکنند. معمولاً کاربران، بازخوردها و اثرات پیام تولیدشده یا صرفاً منتقلشده خود را نمیبینند و به آن توجهی ندارند. چیزی که برای کاربر مهم است، تعداد کپیها و تعداد انتقالهای خبر است و نه تأثیرات آن؛ اما پیام تولیدشده و انتقال یافته اثر خود را خواهد گذاشت و گاه بیشتر از حد تصور مؤثر خواهد بود.
برای جلوگیری از شایعه یا رفع و اصلاح اطلاعات غلط منتقلشده ناشی از آن چه باید کرد؟
تقیپور: پیش از بروز بحران، داشتن آگاهی و مجهزبودن به سواد رسانهای و سواد ارتباطی و سواد مجازی بسیار مفید و مؤثر است؛ اما هنگامی که شایعه بروز کرد و موج رسانهای ایجاد شد، نقش رسانههای رسمی و دولتی که برای شهروندان قابل اعتماد و مورد اطمینان است، خیلی مهم بوده و افرادی که در مقایسه با دیگران اطلاعات بیشتری دارند و به نظرشان سایر کاربران در حال مشارکت در امر تولید اخبار ناشناخته و انتقال اشتباه آن هستند، بسیار مهم جلوه میکند.
در بحث افکار عمومی و شایعه، پدیدهای وجود دارد به نام «مارپیچ سکوت»، به این معنا که وقتی اکثریت جامعه یکصدا و هماهنگ درباره موضوعی صحبت یا قضاوت میکنند یا نظر میدهند، افراد مطلعتر یا افراد مطالعهگر و مطالبهگر سکوت میکنند. با اینکه برای توضیحات خود دلیل و منطق درستی دارند و مطمئن هستند که موج غلطی شکل گرفته است؛ اما باز هم به دلیل ترس از انزوا یا طردشدن از سمت دیگران یا به این دلیل که ممکن است یک درصد نظر یا ایده من اشتباه باشد، سکوت میکنند. این اکثریت معمولاً بهطور سطحی مطالعه کرده و به شکل سطحی از رسانه استفاده میکنند و بعد از تمامشدن موضوع یا بحران، خیلی سریع همه چیز را فراموش میکنند.
این افراد، حافظه تاریخی و رویدادی خوبی ندارند و هرگز از این حافظه استفاده مطلوبی نمیبرند. برعکس اقلیت مطلع چندرسانهای هستند و از پیامهای رسانهای، گزینشهای صحیحی میکنند. پیامهای رسانه برای آنها حکم قطعات یک پازل را دارد که سعی میکنند بهترین قطعات را انتخاب کنند. در این شرایط، افکار عمومی تحت تأثیر رپرتاژهای پرشور رسانهای قرار میگیرد و وظیفه افراد آگاهتر، شرکت در بحثها و نظرات گروهی است.
چه پیشنهادی برای حل این مسئله دارید؟
تقیپور: اکنون در شبکههای اجتماعی کاربران را به دستههای پرمشغله, فراغتی, ماهر, بهدنبال سرگرمی, تجاری, نگران, بدبین, فعال, غیرفعال, صرفاً مشاهدهکننده, فورواردکننده و آشوبگر میتوان تقسیم کرد که معمولاً مخاطبان مطلع در دسته کاربران غیرفعال قرار میگیرند. یکی از راههای دیگر جلوگیری از این شایعات، برگزاری نشستها و کنفرانسهای مطبوعاتی با همان موضوع و صرفاً با ارائه دیدگاههای منطقی در همان موضوع است. به این لحاظ میتوان با برگزاری نشستهای خبری با هدف مشخص تا حدی بحران شایعات و انتقال اخبار نادرست را کاهش داد و قدرت تشخیص بین عامه مردم ایجاد کرد.
منبع: آنا
از تهدید تجارت تبلیغاتی رسانه های اجتماعی تا پایان عصر شبکه های اجتماعی
توقف کالاهای ترانزیتی در بنادر و مرزها به دلیل اختلاف گمرک و شرکت های بیمه/ خسارات هنگفت شرکت های حمل و نقل و ترانزیت
چالش های حمل بار جاده ای از سنتی تا آنلاین/ آینده استارتاپ های باربری آنلاین در ایران
دکتر احمد روستا، پدر علم بازاریابی نوین ایران
بازاریابی به زبان ساده: 100 آموزه بازاریابی و مدیریت بازاریابی از زنده یاد دکتر احمد روستا، پدر بازاریابی نوین ایران
فرگشت تبلیغات
روایت مالباختگانی که اسیر تبلیغات و کلاهبرداری مشاوران املاک شدند
تبلیغات دانشگاههای ترکیه با اخذ هزینههای میلیاردی برای پشت کنکوری ها
چرا فروش نرم را باید به فروش سخت ترجیح دهیم؟
لوگوهای خلاق در تبلیغات شرکت ها
تبلیغات کاذب و شغلهای کاذب: نرخ شهادت در دادگاه از ۵۰۰ هزار تا ۵۰ میلیون تومان و گریه کن حرفه ای!
20 رمزارز برتر دنیا را بشناسید: رواج تبلیغات رمزارزهای معروف
شهرآورد تبلیغاتی سرخابیهای پایتخت: «شهر فرش» یا «آقای فرش»؟
پرونده تداوم تبلیغات غیرمجاز دانشگاهی: بفرمایید کارشناسی ارشد!
3 ترند فناورانه خدمات بانکی و شرکت های سرمایه گذاری در سال 2022
صفر تا صد ورود به تجارت الکترونیک: گوگل، رقیب آمازون می شود؟
یادداشت دکتر ایرج قره داغی درباره درگذشت محسن میرزایی، پیشکسوت تبلیغات
محسن میرزایی، پیشکسوت و شناسنامه تبلیغات مطبوعاتی در ایران درگذشت
شصت و هفتمین نشست تخصصی کمیسیون توسعه بازرگانی بنیاد امید ایرانیان برگزار شد
ماسک درباره توییتر: چطور تبلیغات کنندگان بدانند در قبال پول شان چه دریافت می کنند؟
ایران و فرصت تبلیغات در جام جهانی قطر 2022
نحوه کاربرد فرايند تحقيقات بازاريابي در فست فودها
همکاری لگو و اپیک گیمز برای ایجاد محیط دیجیتال جدید ویژه کودکان
18 راه برای خراب کردن شهرت تان در فیس بوک!
فقط تبلیغات کافی نیست: گرانی اینترنت؛ از چراغ سبز قیمت تا چراغ قرمز کیفیت
تاثیر آموزش مهارت های سه گانه رایانه ای در تبلیغ مهدکودک ها
کاسبان اختلال اینترنت ثابت مخابرات / سود میلیاردی سرویس دهندگان اینترنت همراه
تبلیغات فریبنده کنسرت خوانندههای فارسی زبان و کلاهبرداری از طریق اعلام نرخ غیرواقعی
8 شاخص مهم درباره هاست سرور گیم که باید به دنبال آن باشید
وقتی تبلیغات فریبنده و دروغین، جراحی زیبایی را در صدر شکایت از پزشکان قرار می دهد
7 تکنیک تبلیغاتی و کاربردی برای تاثیر مثبت رسانه های دیجیتال بر یادگیری کودکان
5 ویژگی ضروری یک اپلیکیشن موبایلی برای موفقیت در تبلیغات و تجارت الکترونیک
فناوری، چگونه به پایداری کسب وکار کمک می کند؟
4 نکته مهم که باید در تجارت بیت کوین بدانید
تبلیغات رمزارزها و سه دلیل برای سرمایه گذاری در زمینه سکه های حریم خصوصی
ادغام شرکتهای موبایل و لوازم الکترونیکی مصرفی سامسونگ
بهترین، جذاب ترین و هیجان انگیزترین لپ تاپ های ۲۰۲۲ کدامند؟
مزایا و دلایل برون سپاری توسعه نرم افزار به شرکت های متخصص فناوری
متن کامل طرح مجلس درباره فضای مجازی و پیام رسان ها: جایگاه و وضعیت تبلیغات در پیام رسان های داخلی و خارجی
چگونه فناوری ها بودجه تبلیغات انتخاباتی را کاهش می دهند؟/ بازاریابی فناورانه در خدمت تبلیغات کاندیداها
تاثیر کرونا بر شاغلان روزنامه نگاری و آگهی رسانه ها/ روش های مقابله با کاهش درآمد آگهی آژانس های خبری در دوران کرونا
بررسی بازار سیاه آگهی های واکسن کرونا در جهان از ابتدا تا کنون + قیمت ها
7 باید و نباید اینستاگرام برای حساب های تجاری
نقدی بر مشتری مداری در شیوه پیگیری اقساط بانک مسکن/ بانک: اخطار است! مشتری: تهدید است! / هیچ وقت یک مشتری را تهدید نکنید!
نارضایتی مشتریان از "امن ترین پیک ایران" / الوپیک گفت پرونده شکایت زیاد است، می توانید به مراجع قضایی مراجعه کنید!
از تبلیغ تا ضدتبلیغ؛ واکسن ایرانی کرونا: بزنیم یا نزنیم؟!/ دوقطبی سازی سلامت در سایه تبلیغات
پرونده تبلیغات سایت های شرط بندی توسط سلبریتی ها: به نام کاربران، به کام قماربازان!
ماجرای شستا و آگهی مزایده 68 میلیارد تومانی ساختمان فدراسیون فوتبال
جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا شد/ مقایسه و تحلیل هزینه تبلیغات انتخاباتی بایدن و ترامپ/ تبلیغات بیشتر = رئیس جمهوری؟!
تبلیغات ثبت نام و فروش واکسن «آنفلوآنزا» در فضای مجازی ممنوع است
تبلیغات رسانه ای و مدعیان طب سنتی، متهمان اصلی کاهش مصرف لبنیات در کشور! / تبلیغاتی که درباره روغن پالم شده، درست نیست
احراز هویت کاربران و کالاهای ارائه شده در حوزه خودرو و مسکن الزامی شد
کاهش حقوق بازیکنان بارسلونا به خاطر قطع درآمدهای ناشی از تبلیغات
16 پیشنهاد برای افزایش درآمد در دوران رکود با استفاده از تبلیغات
دستبند هوشمند شرکت «ردمی» وارد بازار شد
دستگیری کلاهبردار میلیاردی فروش داروی ضدکرونا
کمک مالی فیسبوک به رسانههای جهان در دوران «کرونا»
ماجرای تبلیغات گسترده ثبت نام یارانه کرونا و تسهیلات چهار درصدی: از شایعه تا واقعیت
فروش اینترنتی دارو ممنوع است
دستگیری عاملان انتشار اخبار و تبلیغات کذب کرونایی
گوگل: حذف میلیون ها تبلیغ ماسک و مواد ضدعفونی برای مبارزه با سودجویان کرونا
برخورد قاطع با منتشرکنندگان آگهیهای جعلی فروش اقلام دارویی و بهداشتی مرتبط با کرونا
از ادعا تا واقعیت: درآمد 285 میلیاردی تلویزیون از آگهی های سریال پایتخت/ هر قسمت 19 میلیارد
هزینههای تبلیغات ارزش افزوده چه زمانی به مشترکان برمیگردد؟
دستگیری فروشنده مواد ضدعفونی در سایت دیوار
وضعیت تبلیغات گردشگری و تورگردان ها در ایام کرونا/ وام ۱۲ درصدی کرونا حکم جریمه را دارد
صفر تا صد پنل نمایندگی پیامک
از "طبیعت" تا تراریخته: تیزری که صدای موافقان را درآورد/ واکنش شدید مرجع ملی ایمنی زیستی به تبلیغ روغن غیرتراریخته: تشویش اذهان عمومی است
مسابقه کرونایی «جان من ایران من»: از حمایت تا مبارزه
یک بام و دوهوای تبلیغات در ایام کرونا: حراجستون مرگ!/ الان بساط تان را جمع کنید/ رفاه در کرونا نیست
انواع شگردهای دروغین تبلیغات کرونایی: از ماسک تا محصولات ضدعفونی/ با 124 تماس بگیرید
فیس بوک، نمایش تبلیغات مرتبط با کرونا را ممنوع کرد
تبلیغات گسترده سایت های شرط بندی و تجربیات تلخ کاربران
پویش اینستاگرامی مجری مشهور برای رونق کارآفرینی زنان در عصر کرونا
داستان زندگی خلافکاری که صاحب برند شد!
تبلیغات گمراه کننده تویوتا علیه خودروهای برقی
چیزی به نام سلول بنیادی تخمک نداریم؛ تبلیغات آن، کذب است
تبلیغات ویروسی بدتر از ویروس کرونا
از اسنپ تا پارس آنلاین: جزییات تبلیغ برندهای محبوب ایرانی در ال کلاسیکوی محبوب دنیا
کرونا، نوروز و تبلیغات موسسات کنکور برای اردوی مطالعاتی!
تبلیغات و کرونا: از بهنوش بختیاری و تبلیغ شربت ضدکرونا تا بازار سوداگران ماسک و اقلام بهداشتی
انتقاد یونیسف و سازمان بهداشت جهانی از تبلیغات مضر صداوسیمای ایران برای سلامت کودکان
آگهی 18 + در مترو: رحم اجاره ای با 3 میلیون درآمد! +عکس
پرونده تبلیغات ال جی و سامسونگ در ایران: خداحافظی با تابلوهای تبلیغاتی شهری و فروشگاه ها
تبلیغات کثیف؛ سلام به بهار! / 11 جرم تبلیغاتی کدامند؟
تبلیغات حلوایی!
همیشه حال خوب: از توهم تبلیغاتی تا واقعیت؟/ چهار توصیه کاربردی برای زمانی که حال مان واقعا بد است
اظهارات دادکان درباره تبایغات دور زمین، جذب اسپانسر و درآمدزایی در آستانه انتخابات رئیس جدید فدراسیون فوتبال
تبلیغات انتخاباتی، کاغذ را گران کرد/ نمایندگانی که قرار است مشکل گرانی را حل کنند، خودشان عامل تورم شدند!
نصب تبلیغات کاندیداها بر روی علائم راهنمایی و رانندگی ممنوع است
تبلیغ یک کاندیدای مجلس: بفرمایید سوپ!
برگزیدگان دوازدهمین جشنواره وب و موبایل ایران معرفی شدند/ اسامی بهترین وب سایت های تبلیغات و بازاریابی دیجیتال
مروری بر پوسترهای تبلیغاتی فیلمهای سینمایی معروف ایران در 70 سال گذشته
تایید گزارش "تبلیغات نیوز" توسط معاون وزیر بهداشت: سرانه مصرف شیر باز هم کاهش یافت/ مشکلات صادرات برندهای لبنیاتی بعد از اطلاع رسانی غلط تلویزیون
حضور زنان در تبلیغات از نگاه استاد زن حوزه علمیه: ممنوع! / چه اصراری است زن، ماکارونی تبلیغ کند؟ توهین است/ زن، اصلا جلوه تبلیغاتی ندارد
"برند ایران" در حال تخریب است
تصویر رهبری و روحانی روی جزوه تبلیغاتی کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری آمریکا
شرایط درج تبلیغات انتخاباتی: تبلیغ روی وسایل حمل و نقل عمومی ممنوع است
فروش تعدادی از املاک دیپلماتیک ایران در سه کشور
بازخوانی پرونده تبلیغاتی چهارساله کیمیا علیزاده: از تبلیغ نوشیدنی انرژی زا در ایران تا عضویت تیم ملی تکواندوی آلمان/ از ریو 2016 تا توکیو 2020/ وداع سلبریتی برندینگ ها؟!
نظرات کاربران